17 Ekim 2012

BERGAMA'ya HAS LEZZETLER:

BERGAMA'nın ÖZEL LEZZETLERİ:




Bergama ilçesi ve köylerine ait yöresel lezzetleri tanıyalım. 

ÇIĞIRTMA:


Biz Bergama'lıların nerede ise MİLLİ YEMEĞİ olan ve her Yaz mevsiminde hemen hemen her evde haftada bir kaç gün yapılan bu yemek, patlıcandan nefret edenleri  bile (benim gibi) kendine hayran bırakıyor. Özellikle ekşi mayalı köy ekmeği ile yenildiğinde tadına tat katılıyor.

Odun ateşinde yavaş yavaş pişirilen patlıcan-biber-domates-sarımsak dörtlüsünün harika uyumu ile hele bir de yanında kavun ya da karpuz olunca "Yeme de yanında yat" denilen bir lezzet ortaya çıkıyor.

Ülkemizin ulusal büyük kanallarındaki yemek-gezi programların'da, mutlaka GURME'lerin bu yemekten bahsettiğini izlemişsinizdir.

Yaz aylarında kendi yetiştirdiğimiz eski yerli domates-biber-patlıcan tohumlarından ürettiğimiz domates, patlıcan ve biberler ile çığırtmayı yapmaya başlıyoruz. 

(Bazı yemek türleri ateş ile nasıl bir kimyasal etkileşim yaşıyorlarsa, Çığırtma da bu tür yemeklerden biri. Tüpgaz ya da elektirikli fırında pişince asla bu lezzeti alamıyorsunuz).

Kendi ev bahçelerimizde ya da Bakırçay Ovasının değişik yerlerinde üretilen eski yerel tohumlardan İri çiftlik domatesi veya Pembe domates kullanılması lezzeti için olmazsa olmazdır.





Çığırtma yemeğini özellikle de Bakırçay bölgesi civarında sağlı-sollu iki  tarafındaki ovalarda yetişen "Alaca patlıcan" denilen bu patlıcanlar ile yapınca çok daha leziz oluyor. 

Bu cins patlıcanlar çok kolay eridiği için patlıcanın yağ-sarımsak-biber ve domates ile çok daha  rahat kaynaşıyor. Adeta öz'leri birleşiyor.








Ateşimizi yakıp, tavamıza yöresel zeytinyağımızı koyup, ısıtmaya başlıyoruz.





Patlıcanları dikey yönde birkaç yerinden uzunlamasına soyuyor ve bıçakla komple spiral şekilde çizip, biberler ile beraber tavaya yerleştiriyoruz.






             Çok fazla yakmadan güzelce kızartılır.                          




Patlıcan ve biberlerin kızartma işi tamamlanınca, küp küp doğranmış domatesleri ve sarımsakları ilave ediyoruz.




Domatesler iyice suyunu saldıktan sonra yemeğimizin pişmesi tamamlanmış oluyor.


Bu yemeği KIŞ aylarında da şu şekilde orjinal YAZ tadında yiyebilirsiniz.

Bunun için artık günümüzde herkesin evindeki buzluklu-derin donduruculu buzdolaplarına, YAZ aylarında bol miktarda bu yemeği pişirip, poşetler içinde saklayabilirsiniz.

Bir tava yemeği ikiye bölüp, 2 defalık yemek elde edebiliyorsunuz. Bu şekilde 20 poşet hazırlar ve buzlukta-derin dondurucu da koruyarak, KIŞ aylarında aynen YAZ ayında ki gibi orjinal lezzete ulaşabiliyorsunuz.



Patlıcanlı bu ÇIĞIRTMA yemeği, hiç bir şekilde patlıcan'lı yemeği-böreği sevmeyen beni bile baştan çıkartıyor.





Özellikle de... aşağıdaki bu ekşi mayalı, damla sakızlı ve karanfilli köy ekmeği ile tadına doyulmaz bir lezzet ortaya çıkıyor.













                BERGAMA RAMAZAN HELVASI:                             

                                    
Suriye bölgesinin Zülbiye tatlısından esinlenerek Bergama'ya kazandırılmış olan bu tatlı, sadece Ramazan ayında Bergamalı tatlıcılar tarafından yapılıp satılır. Diğer aylarda yapılmıyor





(Not: Ramazan Helvası fotoğrafları Facebook'taki Bergamalılar sayfasından alınmıştır).




KOZAK FISTIK HELVASI:

Dünya'nın en kaliteli çam fıstıklarının yetiştiği Bergama/Kozak yaylası çam fıstıklarından yapılan helva.

(Bu fotoğraf internet'ten alınmıştır).





                     BERGAMA YÖRESİ  ÜRÜNLERİ İLE  FARKLI  KAHVALTI ÖRNEKLERİ:







(Çikolata dışında hepsi Bergama'da yetişen ürünler).





                     BERGAMA  HÖŞMERİMİ:                              

Kışın sade Yazın ise dondurma ile harika bir tatlı.
              


                


BERGAMA KÖFTESİ:

Ülkemiz adeta bir köfte cennetidir ama çoğu yerde köfteye sarımsak konulur ve onlar köfte olmaktan çıkar. 

Bir çok yerde yapılanların aksine "Orjinal Bergama köftesine" sarımsak ve ekmek içi konulmaz. Ekmek içi yerine "Un" kullanılır.

Güzelliği ve köfte gibi köfte olması ve çok lezzetli olması da bu nedenledir.

(Köfteye soğan ve ekmek konulabilir ama asla ve asla sarımsak konulmaz. Köfte, köfte gibi olmalıdır. Sucuk yemek istersek, gider sucuk alırız. Köfteyi sarımsak ile sucuğa çevirmeyiz. Sizde çevirmeyin). :))


 Aşağıdaki fotoğrafta görülen bu Bergama köftesi sadece kıyma-baharat (ya da Baharat sosunda bekletilen kıyma) -un-maydanoz ile yapılır ve sadece ızgarada pişirilir.

İşte yolunuz Bergama'ya düşerse, lokanta veya köftecilerden bu ızgara köfteden isteyeceksiniz. Çok güzel yapan mekanlar var Bergama'da.


(Fotoğraf alıntı kaynağı: Facebook Bergamalılar - Önder Altuğ).


https://www.facebook.com/120323798809/photos/pb.120323798809.-2207520000.1436272721./10153378939083810/?type=3&theater




Bu köfteler ise herkesin bildiği ev yapımı olanlarıdır ve soğan+ekmek içi konulmuştur ve tavada yağ ile pişirilmiştir.

Elbette sarımsak konulmamıştır.

Tekrar ediyoruz: Köfteye sarımsak konulmaz. :))









BERGAMA/KOZAK ÜZÜM PEKMEZİ:


(Tahin Bergama'dan değil ama Pekmez, BERGAMA / KOZAK YAYLASI yerli üzümlerinden üretilmiştir.



Hiç kuşkusuz dünyanın en güzel ve en tatlı ikilisi, bu Tahin-Pekmez ikilisidir. Ayrı ayrı yenilince o kadar ahım şahım değiller ama  karışınca harika oluyorlar.

(Bunun üstüne tatlı tanımam).




AYAS HAYIRI = EBE ÇÖREĞİ.


Adına "HAYIR" denilen bu yiyecekler özellikle

 Ayaskent ve yakın civarında ki bir kaç komşu köyde ve Bergama'da yapılıyor. 

Adına EBE ÇÖREĞİ de deniliyor.



Bildiğimiz "Ebe çöreğinden, lokma ve Pişi'den" farkı şu...

İçinde karanfil ve üzerinde bol susam ile çok lezzetli olması. 

Pişi gibi içi boş değil, dolu. 

Büyük tavalarda kaynayan yağının içinde pişirilir. (lokma gibi).


Bol susamlı Ayas Hayırı.





"Hayır" için öncelikle hamur hazırlanıp, 

küçük küçük koparılıp, baklava 

dilimlerine benzer şeklinde parçalar

 hazırlanır.












Tabii, bol bol susam hamurcukların üzerine serpilir. 

Susam apayrı bir lezzet katıyor.




Sonra ocakta büyük bir tava içindeki

 kızgın yağ ile tıpkı lokma-pişi gibi

 pişirilir.









Diğerleri pişerken, ilk pişenlerden

 birkaç tanesini "istemeseniz bile" sıcak 

sıcak hemen atıştırırsınız. :))







Hele yanında bir de Bergama koyun tulum peyniri olursa ve bir de yanında taze çay varsa, olan bir lezzete değişmezsiniz. 

(Büyük olasılıkla da o anda dünyanın en lezzetli şeylerini yediğinizi düşünmeye başlarsınız. Bu üçlü beraberken o kadar lezzetli olurlar yani).







 

EKŞİ MAYALI KÖY EKMEĞİ:                


Damla sakızlı ve karanfilli ekşi mayalı köy ekmeği.

Ekşi mayalı ekmek bir çok yerde yapılıyor ama Bergama ve köylerinde genellikle hamurun içine, damla sakız ve karanfil konulur. Üzerlerine de, bol bol susam. Özellikle, her köyde evlerin hemen hemen hepsinde bulunan fırınlara da yavaş yavaş pişer.


Yalnız, damla sakızı küflenmeyi hızlandırdığı için, ekmek sayısı bir ya da en fazla iki tane yapacaksanız koymanız daha iyi olur. 

Çünkü çok fazla ekmek yaptığınız zaman (4 adet ve daha fazlası), bunların hepsini tüketinceye kadar uzun zaman geçeceği için, çabuk küflenmesine neden olacağından, mümkünse 1 ya da 2 tane ekmek yapacağınız zaman kullanın. 

Bunları zaten en fazla 1 hafta içinde tüketeceğiniz için, küflenmeden yemiş olursunuz.


(Bu ekmek, damla sakız ve karanfil olmadan yapılan ekşi mayalı köy ekmeği).







(Bu ise Damla sakız, karanfil ve bol susam ile yapılan ekşi mayalı köy ekmeği).

















Ve bu ekmeklerin yapıldığı tipik bir KÖY FIRINI.








KÜLÜR:


Bergama ve köylerine özgü bir başka ilginç yiyecek de KÜLÜR'dür.


 (Bergama usulü pizza denilebilir).


Genellikle köy fırınlarında ekşi mayalı ekmek yaparken yapılır. 

Pizza hamuru gibi yumuşak hamurdan parçalar  halinde kesilir ve içine patlıcan-domates-biber-patates (isteyen sucuk koyuyor) çeşitli sebzeler katıp, üzeri yine hamur ile kapatılıp, bol bol susam serpilerek pişiriliyor.

Piştikten sonra tepsi içinde KARE ŞEKLİNDE parçalara kesilip afiyet ile yeniliyor.








BERGAMA CİLVELİ ÇAYI:



Bergama'nın dünyaca ünlü çam fıstıklarının yurdu olan


 KOZAK YAYLASI'sında, bu harika fıstıklar kavrulup   çayın 

yanında veya içinde ikram edilir.







     






BERGAMA / KOZAK KARA ÜZÜM:






BERGAMA / KOZAK BEYAZ ÜZÜMÜ:






BERGAMA - BAKIRÇAY DARI'sı:

(Biz İzmirliler sizin Mısır dediğiniz bu meyveye Darı deriz).





BERGAMA GEVREĞİ:

Darı olayında olduğu üzere, bu konuda da İzmir'liliğimizden dolayı, sizin Simit bildiğiniz şey aslında bizim için GEVREK'tir. :))





TAZE BÖRÜLCE YEMEĞİ:

İzmir mutfağının en güzel sebze yemeklerinden biri. Bakırçay ovası ürünü bu börülceler önce haşlanır. Sonra üzerine 4-5 diş sarımsak ezilerek ilave edilir ve zeytinyağı ile yağlandırıp,  koruk suyu dökülüp ekşilendirilir.

Yanında kavun ya da karpuz ile hemen her Bergamalının evinde (ve köylerinde) iştahla yenir.


Bir Bergama'lının yanında bu tabakta gördüğünüz yiyeceğe asla "Börülce Salatası" deme gafletinde bulunmayın sakın.

(Çünkü bunu salata olarak değil, yemek olarak görürler ve bozulabilirler).  :))




İzmir Bardacık incirinin Bergama'da yetişenleri.




Ve bu incirler ile yapılan incir reçeli.

(Detaylı anlatımını, bloğumun diğer sayfalarında görebilirsiniz).






BERGAMA TULUM PEYNİRİ:  

(Gerçek Bergama Tulum peyniri olan orjinal köy yapımı peynir).

(Daha detaylı olarak, bloğumun diğer sayfalarından takip edebilirsiniz bu orjinal peyniri).





Bunlar da mandıra yapımı olan Bergama koyun ve keçi tulum peynirleri.


                              



KEŞKEK:


Buğday'ın kaynatılıp saatlerce büyük kazanlarda ezilmesi ile yapılan bu KEŞKEK yemeğini belki başka yerlerde de yapılıyordur. 

Tipik bir YÖRÜK YEMEĞİ olan keşkek, elbette sadece buğday'dan yapılmıyor. İçine lezzetlendirmek için kuzu eti veya kuzu eti suyu, karabiber ilave ediliyor.

Günümüzde genellikle köy düğünlerinde yapılıyor. 

O kadar lezzetli oluyor ki, bir tabak yiyen kesinlikle ikincisini de istiyor.  :))





BAMYA:

Muhtemelen hemen her bölgemizde benzer şekilde yapılıyordur. Bergama Bamya yemeğini faklı kılan ise elbet yetiştiği bereketli Bakırçay ovası toprakları.

Taze taze çıtır çıtır Bamyalar çok lezzetli oluyor.



BAKIRÇAY KARA KAVUNU:

Yine bereketli Bakırçay ovasının hemen yanında ki topraklarda yetişen bu kara kavunlar belki de tüm kavunlar içinde en yüksek şeker ve su oranına sahip olmalı.

Değişik bölgelerin kavunlarını tatmıştım. Böyle şekerli ve sulu olanını yemedim hiç. Kırkağaç kavunu bile bunun yanında susuz kalır. !









BERGAMA ESKİ YEREL KARPUZU.

Bu karpuzların tadını ve kokusunu orta yaş üzeri çoğu kişi hatırlar. Karpuz gibi karpuz idi bunlar. Kıpkırmızı rengi ve nerede ise 1 km öteden duyulan o eşsiz kokusu dillere destan bir karpuzdur.

 Bergama'da hala yetişiyor bu karpuzlar.





NOHUTLU BÖREK:


Bergama ve köylerinde hem normal günlerde hem de düğünler mutlaka yapılan bu börek, yanında kuru üzüm hoşafı ile harika bir lezzet ortaya koyar.

Evlerde, genelde o gün yapılan yufkalardan yapılır ama Düğünlerde 10-15 gün önce yapılan ve kurutulan yufkalardan yapılır.

Kuru yufkalar ıslatılıp sinilere (büyük tepsilere) kat kat yerleştirilir ve aralarına haşlanıp, ezilmiş ve içine toz karabiber ilave edilmiş olan nohut konur. En üstte yine yufkalar ile kapatılıp, fırında pişirilir. 

Kare kare kesilip, düğüne gelen konuklara yemek sinilerin'de servis edilir. Yanında olmazsa olmaz kuru üzüm hoşafı mutlaka olur bu düğün yemeklerinde.

Evlerde ise genelde böyle "Dolama" diye tabir edilen şekilde yapılır.





::